Dưới ánh trăng bàng bạc, gió biển thổi lồng lộng, làng chài nhỏ ven biển chìm trong tĩnh lặng. Đêm ấy, ông lão Tám, một người đánh cá già sống cô đơn trong căn chòi nhỏ, đang ngồi vá lưới thì nghe tiếng khóc khe khẽ từ xa. Tiếng khóc lẫn trong tiếng sóng, lúc đầu ông tưởng mình nghe nhầm, nhưng khi lắng tai, ông nhận ra đó là tiếng người.
Ông lão đứng dậy, cầm chiếc đèn dầu, bước ra bờ biển. Dưới ánh sáng mờ ảo, ông thấy một cô gái trẻ, bụng mang dạ chửa, ngồi co ro trên bãi cát, áo quần ướt sũng, tóc tai rối bời. Cô gái ôm mặt khóc, dáng vẻ bơ vơ khiến ông lão động lòng trắc ẩn.
“Cô gái, sao lại ngồi đây giữa đêm khuya thế này? Nhà cửa đâu mà lang thang thế?” ông lão cất tiếng hỏi, giọng trầm ấm.
Cô gái giật mình ngẩng lên, đôi mắt đỏ hoe. Cô kể, giọng nghẹn ngào, rằng cô tên là Hạnh, từ nơi khác đến đây tìm người thân, nhưng không ngờ bị lừa, mất hết tiền bạc, giờ không còn nơi nương tựa. Cái thai trong bụng đã gần đến ngày sinh, cô không biết phải làm sao, chỉ biết đi lang thang cho đến khi kiệt sức.
Thương tình, ông lão Tám không nghĩ ngợi nhiều, dẫn Hạnh về căn chòi của mình. Ông lấy tấm chăn cũ nhưng sạch sẽ, đun nước nóng cho cô uống, rồi nhường chiếc giường tre cho cô nghỉ ngơi. “Cô cứ ngủ yên một đêm, sáng mai tính tiếp. Trời không tuyệt đường người đâu,” ông nói rồi ngồi bên bếp lửa, tiếp tục vá lưới.
Hạnh cảm kích, nước mắt lại rơi. Cô thì thầm lời cảm ơn rồi chìm vào giấc ngủ, có lẽ là giấc ngủ yên bình đầu tiên sau bao ngày bơ vơ.
Sáng hôm sau, cả làng chài bỗng xôn xao như vỡ chợ. Tin đồn lan nhanh như gió: “Cô gái mang thai đêm qua ở nhà lão Tám là công chúa mất tích!” Người ta thì thầm với nhau, có kẻ nói cô là con gái của một gia đình quyền quý ở kinh thành, bị kẻ gian hãm hại, trốn chạy đến đây. Người khác lại bảo cô mang theo báu vật gì đó, khiến cả làng tò mò.
Dân làng kéo nhau đến nhà ông lão Tám, chen chúc trước cửa chòi. Họ muốn xem tận mắt cô gái bí ẩn ấy. Nhưng khi ông lão mở cửa, cả đám bỗng im bặt, mắt tròn xoe, miệng há hốc. Ôi trời ơi… trước mặt họ không phải chỉ là Hạnh, mà còn có một đứa bé sơ sinh, đỏ hỏn, đang nằm trong vòng tay cô. Đêm qua, Hạnh đã sinh con ngay trong căn chòi nhỏ của ông lão!
Nhưng điều khiến cả làng sửng sốt hơn cả là chiếc vòng bạc trên tay đứa bé. Nó lấp lánh dưới ánh nắng, khắc những hoa văn kỳ lạ mà người làng nhận ra ngay – đó là biểu tượng của dòng dõi hoàng tộc! Tin đồn hóa ra không phải chỉ là lời bàn tán vu vơ. Hạnh, cô gái bơ vơ đêm qua, thực sự có liên quan đến một bí mật động trời.
Ông lão Tám, vốn chỉ muốn làm phúc, giờ cũng ngỡ ngàng không kém. Hạnh kể lại, giọng run run, rằng cô thực sự là con gái của một gia đình quý tộc, nhưng bị hãm hại, phải chạy trốn để bảo vệ đứa con trong bụng. Chiếc vòng bạc là vật gia truyền, cô giữ lại để làm dấu cho con mình. Cô không ngờ đêm qua, trong căn chòi tồi tàn này, cô đã hạ sinh đứa bé an toàn, nhờ lòng tốt của ông lão.
Cả làng chài, từ chỗ tò mò, giờ quay sang cảm phục ông lão Tám. Họ góp tiền, góp gạo, giúp Hạnh và đứa bé có chỗ nương thân. Tin tức về cô gái và đứa bé nhanh chóng lan ra, đến tai những người thân thực sự của Hạnh. Chẳng bao lâu, một đoàn người từ kinh thành tìm đến, đón mẹ con cô về trong vinh quang.
Còn ông lão Tám, sau tất cả, vẫn lặng lẽ trở về với biển cả, vá lưới, đánh cá. Nhưng từ đó, mỗi khi đi qua căn chòi của ông, người làng không còn gọi ông là “lão Tám cô đơn” nữa, mà gọi ông là “ông lão có tấm lòng vàng”. Và câu chuyện về đêm định mệnh ấy, về cô gái mang thai bơ vơ và ông lão đánh cá, trở thành truyền thuyết của làng chài, được kể lại qua bao thế hệ.
