Tôi năm nay đã ngoài bảy mươi. Tuổi già vốn chẳng mong gì nhiều, chỉ cần mỗi ngày còn đủ sức khỏe, buổi cơm chiều có đông đủ con cháu quây quần, nghe tiếng cười nói rộn ràng là lòng đã thấy ấm áp. Tôi sống cùng con trai cả tên Hùng và vợ nó – cái Mai. Từ ngày nghỉ hưu, tháng nào tôi cũng đưa cho con dâu hai triệu đồng, bảo nó đi chợ mua đồ ăn, vừa để đỡ phần nào gánh nặng, vừa coi như mình còn có ích trong nhà.
Đời tôi vất vả từ nhỏ, bao năm lam lũ nuôi con khôn lớn. Cứ nghĩ giờ tuổi già, chỉ cần được ăn bữa cơm tươm tất cùng gia đình, thấy các con thuận hòa là mãn nguyện. Thế nhưng, có lẽ tôi đã quá ngây thơ.
Hôm ấy, trong bữa cơm, tôi gắp miếng thịt kho đưa lên miệng thì thấy toàn mỡ. Tôi nhai mà cứ nghẹn. Buột miệng góp ý:
– “Lần sau con mua thịt nạc hơn một chút nhé, ăn thế này khó nuốt lắm.”
Tưởng lời nhắc nhở nhẹ nhàng thôi, ai ngờ Mai quay mặt đi, không đáp nửa câu. Tôi thoáng chột dạ, nhưng nghĩ chắc nó bận hoặc mệt. Không ngờ sáng hôm sau, nó đi chợ về, bày lên bàn chỉ độc nồi canh cá nấu bằng loại cá ươn, mùi tanh nồng nặc. Tôi ngồi nhìn bát canh bốc khói mà cầm đũa không nổi. Tức nghẹn cả cổ.
Trong lòng tôi gợn lên một nỗi buồn khó tả: “Nuôi ong tay áo mất rồi. Bao năm sống cùng, vậy mà chỉ vì góp ý một câu đã đối xử thế này. Nó chẳng những không biết ơn, còn giận dỗi như trẻ con.” Thế là tôi quyết định, từ nay không đưa tiền hưu cho nó nữa, để xem nó xoay sở ra sao.
Ba ngày trôi qua, tôi giữ đúng ý định. Nhưng đến ngày thứ tư, Hùng – con trai tôi – bất ngờ gọi tôi xuống phòng khách. Tôi bước xuống, tim đập dồn, chẳng hiểu có chuyện gì. Hùng ngồi nghiêm mặt, bên cạnh là Mai chống nạnh, mặt mày tỉnh bơ mà ánh mắt thì ánh lên vẻ đắc thắng.
Con trai tôi mở lời, giọng nặng như đá:
– “Từ nay, mẹ không cần đưa tiền cho vợ con nữa. Nhưng mẹ cũng đừng can thiệp vào chuyện chợ búa, cơm nước trong nhà. Mẹ chỉ việc ăn. À, còn nữa, mẹ cũng đừng giữ tiền hưu riêng, để dành làm gì. Con thấy tốt nhất mẹ nên đưa luôn cho vợ con giữ hộ, kẻo tiêu không khéo.”
Tôi chết lặng. Hai tai ù đi, mắt nhòa đi vì nước mắt. Không tin nổi những lời vừa thốt ra lại từ chính đứa con trai mình – đứa tôi nuôi nấng bao nhiêu năm, từng dồn hết cơm ngon áo ấm cho nó. Bên cạnh, Mai ngồi mỉm cười nửa miệng, như thể vừa thắng một ván bài lớn.
Ngực tôi nhói lên. Tôi run rẩy ngồi xuống ghế, chẳng thốt nổi một lời. Cả căn nhà bỗng xa lạ, lạnh lẽo vô cùng. Khoảnh khắc ấy, tôi hiểu ra, mình đã trở thành gánh nặng ngay trong chính ngôi nhà của mình, còn những đồng tiền ít ỏi kia chỉ là cái cớ để họ phơi bày bộ mặt thật.
Đêm đó, tôi trằn trọc mãi không ngủ được. Nhớ lại bao tháng ngày xưa cũ, từ lúc Hùng còn bé, tôi một mình tần tảo nuôi nó khôn lớn sau khi bố nó mất sớm. Tôi chạy chợ, đi phụ hồ, làm bất cứ việc gì có thể để con được ăn học. Ngày nó lấy vợ, tôi vui mừng khôn xiết, dồn hết tiền dành dụm dựng cho nó căn nhà này. Tôi chẳng tiếc một thứ gì. Thế mà giờ đây, đáp lại chỉ là sự vô ơn và bạc bẽo.
Sáng hôm sau, tôi quyết định im lặng. Không góp ý, không hỏi han. Bữa cơm có gì thì ăn nấy, không thì thôi. Tiền hưu, tôi cất riêng vào tủ, khóa lại. Tôi thấy mình chẳng còn tiếng nói trong ngôi nhà này nữa.
Nhưng rồi, chuyện không dừng lại ở đó. Mai bắt đầu lộ rõ thái độ coi thường. Nó bày ra những món ăn sơ sài, thậm chí còn nấu qua loa như để trêu ngươi. Con trai tôi thì dần lạnh nhạt, ít trò chuyện. Tôi như cái bóng trong nhà.
Đúng lúc ấy, bất ngờ có chuyện xảy ra. Một buổi chiều, Mai đi chợ về, cất vội túi xách trong phòng. Tôi tình cờ thấy tiền lẻ rơi ra ngoài. Lòng hiếu kỳ thôi thúc, tôi lặng lẽ bước vào. Trong túi không chỉ có tiền, mà còn là một tờ biên lai nợ vay. Tôi sững sờ: Mai đang nợ tiền, số nợ lên đến cả trăm triệu.
Tối đó, tôi giả vờ vô tình nhắc đến chuyện tiền nong. Quả đúng, Mai tái mặt, lúng túng. Hùng thì bất ngờ la hét:
– “Mẹ đừng xen vào chuyện vợ chồng con!”
Tôi nuốt nghẹn vào lòng. Nhưng càng ngày, tôi càng thấy rõ: Mai không chỉ muốn kiểm soát tiền hưu, mà còn muốn tận dụng để trả nợ riêng. Còn Hùng – vì quá yêu vợ – đã mù quáng.
Tôi đau đớn, nhưng không buông xuôi. Tôi quyết định tìm đến người bạn cũ là bà Tư – hàng xóm thân thiết ngày trước, nay làm chi hội trưởng phụ nữ phường. Tôi kể hết, nhờ bà cố vấn. Bà Tư chỉ cười buồn, rồi khuyên tôi:
– “Chị phải cứng rắn. Đừng để chúng coi thường. Cứ âm thầm giữ lại tiền, nhưng cũng đừng chống đối thẳng. Chờ đến ngày sự thật lộ ra, chị sẽ có tiếng nói.”
Lời bà khiến tôi thức tỉnh. Tôi âm thầm ghi chép lại từng khoản chi, từng lần Mai đi chợ, so sánh với tiền tôi đưa. Sau vài tháng, sổ tay đã dày. Tôi cũng lén giữ lại một phần tiền hưu, phòng khi cần đến.
Rồi ngày ấy đến. Một buổi tối, chủ nợ tìm đến tận nhà, đòi tiền Mai. Hùng sững sờ, cả xóm kéo đến xem. Mai khóc lóc, cuống quýt. Hùng mới hiểu vợ đã giấu mình vay nợ từ lâu. Trong lúc hỗn loạn, tôi bước ra, đưa cuốn sổ tay ghi chép. Mọi người lặng người khi thấy rõ: bao nhiêu tháng nay, tiền chợ tôi đưa cho Mai đã bị cắt xén, lấy đi phần lớn để trả nợ.
Hùng chết lặng, quay sang nhìn vợ. Mai ú ớ không thốt nổi lời nào. Cả xóm xì xào bàn tán. Tôi chỉ thở dài, nước mắt rơi. Tôi chẳng muốn bêu xấu ai, nhưng sự thật cần phải sáng tỏ.
Hôm đó, Hùng quỳ xuống trước mặt tôi, nắm lấy tay run run:
– “Mẹ ơi, con sai rồi. Con đã mù quáng, để vợ con làm khổ mẹ. Con xin mẹ tha thứ…”
Còn Mai, ngồi gục khóc nức nở. Tôi nhìn con dâu, trong lòng dậy sóng. Tôi đã từng mong có một nàng dâu hiếu thảo, giờ thì thất vọng cùng cực. Nhưng rồi, tôi chợt nhớ lời bà Tư: “Gia đình có khi cần sự tha thứ để cứu vãn.”
Tôi lặng lẽ đặt bàn tay gầy guộc lên vai Mai:
– “Mẹ chỉ mong vợ chồng con sống tử tế, biết tôn trọng người già. Tiền bạc có thể kiếm lại, nhưng tình nghĩa mất rồi thì khó hàn gắn lắm.”
Từ hôm đó, mọi chuyện đổi khác. Hùng đưa vợ đi xin việc làm thêm để trả nợ dần. Mai cúi đầu xin lỗi tôi, từ đó siêng năng hơn, lễ phép hơn. Tôi vẫn tiếp tục đưa tiền chợ mỗi tháng, nhưng lần này, Hùng là người trực tiếp nhận và công khai minh bạch.
Bữa cơm gia đình dần ấm áp trở lại. Những món ăn giản dị, không cầu kỳ, nhưng chan chứa tình cảm. Tôi ngồi nhìn con cháu ríu rít bên mâm, lòng chợt nhẹ nhõm.
Tôi hiểu, sóng gió rồi cũng qua. Quan trọng là con người ta biết nhận lỗi, biết quay đầu. Và trên hết, tôi nhận ra: tuổi già không phải là gánh nặng, mà vẫn có thể là điểm tựa để con cháu học lấy bài học về tình nghĩa và lòng trung thực.
