Tập đoàn Thiên Nhiên nằm giữa trung tâm thành phố Hồng Giang, nơi có tháp kính soi bóng xuống dòng sông lam xanh quanh năm gió thổi. Trong tầng 32 của trụ sở, phòng tiếp thị sáng đèn sớm đến sau, bởi ở đó có một người đàn ông luôn tin rằng quyền lực của mình đủ để quyết định giá trị của bất kỳ ai — Nguyên , Giám đốc tiếp thị, người nổi tiếng khắp công ty bởi tính cứng rắn và ham muốn tâng bốc.
Sáng hôm nay, nhân viên đang bật chuẩn cho buổi ra mắt chiến lược mới. Nguyên bước qua hành lang, bộ vest thơm mùi nước hoa ngoại, tay cầm ly espresso, mắt nhìn từng người như đang giám sát một đội quân. Khi đi ngang khu vực lễ tân, anh ngẫu nhiên tìm thấy một người phụ nữ lớn tuổi đang quỳ gối lau sàn , mái tóc đã điểm bạc, kiểu dáng hơi gầy nhưng cánh tay rắn rỏi như trải qua nhiều năm làm việc vất vả.
Đó là bà Hạnh , nhân viên vệ sinh 45 tuổi, mới vào làm được vài tháng. Bà ít nói, luôn giữ khoảng cách với mọi người, nhưng rất đúng giờ, chăm chỉ, nụ cười hiền lúc nào cũng hiền lành như sợ ai nhìn thấy.
Nguyên nhìn bà một thời, rồi héo cười. Một ý tưởng nghĩ ra trong đầu anh — một trò chơi đùa, một thử thách nửa đùa nửa thật để thể hiện quyền lực của mình trước mặt đám nhân viên cấp dưới đang tụ tập, ánh mắt họ vừa dè vừa nịnh cát.
Anh nhấc cao tay, gọi đến:
— Này cô kia, đang lau sàn phải không? Lại đây một chút.
Bà Hạnh bất ngờ nhưng vẫn bỏ giẻ lau vào thau, đứng dậy, bước đến, tay vẫn còn nhựa nước.
— Dạ, có tôi.
Nguyên nhìn bà từ đầu đến chân rồi đưa chiếc áo vest phụ đang khoác trên tay, nói với giọng nửa rọc, nửa rồng thở:
— Nếu cô mặc vừa chiếc áo vest này của tôi, tôi thăng chức cho cô lên Trưởng bộ phận lễ tân ngay lập tức. Nghĩa sao? Làm công việc lao động cũng vậy?
Những người xung quanh bật cười. Có người còn thì thầm: “Ông này điên rồi”, “Bà ấy mặc sao nổi”, “Trò chơi này đúng kiểu nhục công khai”.
Nhưng bà Hạnh không giảm bớt ra khó chịu. Bà chỉ thư giãn, nhẹ nhàng nói:
— Nếu bạn đã muốn thế… tôi thử.
Không ai hiểu vì sao bà đồng ý. Nguyên thì lại nghĩ rằng bà ngu ngốc hoặc đang cần có khả năng sẵn sàng làm trò chơi vui vẻ. Anh khoanh tay, cười khẩy:
— Phòng thay đồ kia. Cô có mười phút. Không vừa thì coi như tôi… đã tử tế cho cô cơ hội đổi đời rồi.
Bà Hạnh cầm áo vest, cúi đầu chào, rồi bước vào phòng thay đồ.
Không thể mở rộng phạm vi công cụ như một cuộc trò chuyện vui vẻ. Có người thậm chí còn nhấn giờ, đếm ngược, có người chụp ảnh, quay clip vì nghĩ rằng sẽ có một chế độ nan giải để kể lại lúc cà phê. Nguyên thì tận hưởng thoải mái trên ghế sofa, nhấp cocktail espresso, môi cong lên đầy tự mãn.
Thế nhưng, chỉ năm phút sau , cửa phòng thay đồ bật mở.
Không ai thở được.
Không ai nổi tiếng.
Không ai có thể mong đợi cảnh tượng đó.
BÀ HẠNH BƯỚC RA — Bằng THÂN PHẬN KHÔNG AI NGỜ ĐẾN
Trước mặt họ, bà Hạnh không còn là người phụ nữ áo đồng phục cũ kỹ thường quét sàn mỗi ngày. Mái tóc được búi gọn ra mặt sắc nét nhưng dịu dàng, thân hình cân đối đến mức… Chiếc áo vest mặc định vừa phải có thể đo riêng .
Nhưng sừng sững không chỉ vì điều đó.
Vì ngay sau lưng bà, một người từ thang máy bước ra , đồng loạt chào đón:
— Kính chào phu nhân Chủ tịch.
Cả tầng 32 chết lặng.
Miệng Nguyên há ra nhưng không nói được tiếng nào.
Một lời chào trang trọng nữa lại vang lên:
— Phú nhân, Chủ tịch đang lên đến nơi.
Nguyên cảm giác toàn thân mình lạnh như vừa bị dội một thùng nước đá. Trong đầu anh quay cuồng: Phú nhân nào? Ch… chủ tịch nào?
Rồi thang máy mở — Hoàng Long , Chủ tịch Thiên Nhiên Group, người đàn ông mà cả công ty chỉ nhìn qua màn hình ti vi trong các buổi tổng kết, bước tới làm sạch mặt phức tạp: bất ngờ, vui mừng, xúc động… và không được giấu kín.
Ông tiến đến gần bà, giọng nhẹ nhàng như gió:
— Em làm anh lo đứng ngồi yên. Tại sao lại xuống đây để tự vệ sinh?
Bà Hạnh cười rất nhỏ, nụ cười ấm áp mà nhân viên chưa từng thấy:
— Em chỉ muốn xem mọi công ty thứ từ góc khác. Nhìn xem mọi người đối xử với người không có quyền… như thế nào.
Cả phòng lặng đi.
Tất cả mọi ánh mắt luận vào Nguyên.
Nguyên như chết. Trán rịn hôi, bàn tay cứng lại. Anh cố gắng tạo bọt nhưng cổ thô cứng.
Chủ tịch quay về phía anh, giọng đều nhưng sắc như dao:
— Tôi hỗ trợ báo lại. Cậu bé đã dùng trò chơi xả súng, sỉ nhục để “thử” một nhân viên bảo vệ sinh?
— Dạ… tôi… tôi không biết… tôi không hề biết phu nhân…
— Còn nếu cô ấy đúng là nhân viên bảo vệ sinh thật? Cậu vẫn sẽ làm như vậy?
— T-tôi…
Anh không được nói nữa.
VEST THỰC PHẨM BÊN TRỌNG CHIẾC ÁO
Bà Hạnh bước đến gần Nguyên, ánh mắt bà không giận dữ, mà bình tĩnh, tho tĩnh đến tạo ra người ta thấy xấu hổ thay cho chính mình.
— Cậu Nguyên, — bà nói, giọng chậm rãi, — có lẽ ý nghĩ người làm vệ sinh thì không có giá trị, không xứng được tôn trọng?
Nguyên cúi gằm mặt, cả người chạy nhẹ nhàng.
Bà tiếp:
— Nhưng trước khi trở thành vợ của Chủ tịch, tôi đã từng làm nghề nhỏ ve chai để nuôi em trai đi học. Tôi hiểu thế nào được coi là thường xuyên vì bộ quần áo cũ. Tôi xuống đây để xem công ty mà tôi đang gây nguy hiểm cho việc xử lý tốt cho người lao động hay không… nhưng cậu đã khiến tôi thất vọng.
Không ai dám thở mạnh.
Chủ tịch Hoàng Long lúc này cũng lên tiếng:
— Cậu thiết bị đình chỉ công tác từ hôm nay.
— Chủ tịch… xin hãy cho tôi cơ hội…
— Cơ hội phải dành cho người biết tôn trọng người khác, không phải xem thường họ.
Nhân viên xung quanh cảm thấy chính bản thân họ cũng được chăm sóc vào nhận thức, từng lời khuyên của Chủ tịch như một chuông đánh vào lòng tự trọng. Nhiều người trả lời, không nhìn bà Hạnh.
Nguyên lúc này quỳ xuống xuống, nước mắt bước ra vì tiến loạn và xấu hổ:
— Tôi xin lỗi. Tôi thực sự xin lỗi. Tôi không biết, tôi chỉ nghĩ… tôi chỉ nghĩ…
— Cậu chức năng cho phép cậu quyền xúc phạm người khác? — Chủ tịch hỏi lại.
— Tôi… tôi sai rồi…
Không ai nghĩ đến một người đàn ông mạnh mẽ như Nguyên có những ngày trầm lắng như vậy.
NHƯNG CÁI KẾT — LẠI KHIẾN CẢ CÔNG TY SỬ DỤNG SỐT
Một cuộc họp khẩn diễn ra trong 10 phút. Nội bộ cấp cao bàn bạc, còn nhân viên thì đứng túm tụm xì xào rằng Nguyên tắc chắc chắn sẽ được thuận lợi.
Nhưng khi cuộc thi kết thúc, Chủ tịch Hoàng Long trở lại, mài mặt bình tĩnh.
Ông nói:
— Sau khi phu nhân đề nghị… chúng tôi quyết định không sa thải cậu Nguyên.
Cả công ty ồ lên.
Không được thải? Sau chuyện miếng miếng đó?
Chủ tịch tiếp theo:
— Nhưng từ ngày mai, cậu sẽ xuống làm… nhân viên bảo vệ sinh thử việc trong 2 tháng.
— Sao… sao ạ? — Nguyên giá treo tường.
Bà Hạnh nói thêm, giọng nhẹ nhàng mà mềm:
— Cậu chỉ có thể hiểu được giá trị của người khác… khi cậu biết trải nghiệm về công việc của họ. Sau hai tháng, nếu cậu thay đổi, cậu có thể quay lại vị trí cũ. Còn nếu vẫn mang tư tưởng cũ… thì lúc đó tôi không cần phải nói, bạn cũng biết câu trả lời rồi.
Không ai biết phải phản hồi thế nào. Một số người thấy hả hê, số khác được tìm thấy công bằng, cũng có người cảm thấy trái ngược — nhưng dù thế nào, họ hiểu đây là một bài học khó quên trong đời.
Nguyên sâu của đầu vào:
— Tôi… tôi sẽ làm. Tôi xin cảm ơn phu nhân đã cho tôi cơ hội.
CÁI KẾT CÓ HẬU
Hai tháng sau, tầng 32 của Thiên Nhiên Group chứng minh một nguyên hoàn toàn khác.
Không còn gì quan trọng nữa. Không còn cà phê tiền. Không còn nhịp điệu.
Anh chỉ mặc bộ đồng phục xanh, cầm cây lau nhà, im lặng làm việc. Nhưng lần này anh làm bằng sự tôn trọng thật sự. Anh giúp nhân viên khác lên kho, tự tay bê tạ giấy văn phòng, đưa nước cho bảo vệ, mở cửa thang máy cho mọi người, không còn cười ai nữa.
Có hôm nay, bà Hạnh đứng yên nhìn anh quét hành lang. Bà không nói gì, chỉ nhẹ nhàng cười.
Ngày anh quay lại phòng marketing sau 2 tháng thử việc, không ai nhận ra anh nữa — không phải vì anh thay đổi ngoại hình mà vì anh thay đổi… ánh mắt.
Không còn người khác từ trên xuống.
Tôi nhìn thẳng.
Như những con người bình đẳng.
Chủ tịch bắt tay anh và nói:
— Chúc mừng bạn đã trở thành người mới.
Và lần đầu tiên, Nguyên đáp lại bằng chân thành:
— Nhờ phu nhân dạy tôi điều mà 10 năm đi làm tôi không được học: tôn trọng.
Bà Hạnh chỉ gật đầu, hiền lành như mới quét tầng 32.
Và từ đó, câu chuyện về chiếc áo vest và người phụ nữ 45 tuổi làm sạch đã trở thành bài học sống ở Thiên Nhiên Group — rằng đôi khi, chỉ một thử thách nhỏ cũng đủ để bóc trần một người, nhưng cũng đủ để cứu trí óc họ.
